Ergenler Geç Uyumuyor, Biyolojileri Değişiyor!
Uzmanlar, ergenlerin geç uyumasının tembellik ya da inat değil, biyolojik bir değişimin sonucu olduğunu belirterek aileleri uyarıyor: 'Sorun uyumamak değil, değişen biyolojik saat.'
Malatya Detay: Ergenlerin geç saatlere kadar uyanık kalması, aileler arasında en sık yaşanan sorunlardan biri olmaya devam ederken uzmanlar bu durumun bir davranış problemi değil, biyolojik bir süreç olduğuna dikkat çekiyor.
Uzman Biyolog, Sağlık Koçu ve Fitoterapist Meral Aslan, ergenlik döneminde gençlerin uyku düzeninin baştan aşağı değiştiğini belirterek, “Ergenler tembellikten ya da inat ettikleri için geç yatmıyor. Asıl neden, biyolojik saatlerinin kaymasıdır” dedi.
Aslan, ergenlikle birlikte uyku hormonu olarak bilinen melatoninin salınım saatinin 1–2 saat geciktiğini ifade ederek, “Bu dönemde gençlerin vücudu akşam erken saatlerde uyku sinyali üretmiyor. Çoğu genç için gerçek uyku isteği saat 23.00’ten sonra başlıyor. Bu durum bilimsel olarak ‘gecikmiş uyku fazı’ olarak tanımlanıyor” diye konuştu.
Ergen Beyni Geceleri Daha Aktif
Ergen beyninin gelişim sürecinin 20’li yaşların ortalarına kadar devam ettiğini hatırlatan Aslan, özellikle karar verme ve dürtü kontrolünden sorumlu prefrontal korteksin bu dönemde yoğun bir yeniden yapılanma sürecinde olduğunu belirtti.
“Aslında gençlerin beyni geceleri de aktif bir şekilde çalışıyor. Bu nedenle ‘Hadi uyu’ denildiğinde zihinsel olarak hâlâ uyanık olabiliyorlar” diyen Aslan, uyku baskısının geç oluştuğunu vurguladı.
Dopamin ve Mavi Işık Etkisi
Ergenlikte artan dopamin düzeylerinin, gençleri akşam saatlerinde daha uyarılmış hale getirdiğini kaydeden Aslan, sosyal medya, oyunlar ve telefon bildirimlerinin bu etkiyi artırdığını söyledi.
Telefon ve bilgisayar ekranlarından yayılan mavi ışığın ise beyne “gündüz” sinyali gönderdiğini belirten Aslan, “Bu ışık melatonin salgısını baskılıyor. Gençler uyuyamadıkları için telefona yöneliyor; sanıldığı gibi telefon kullandıkları için uyuyamıyorlar” ifadelerini kullandı.
Ailelere Öneriler
Uzmanlar, ailelerin gençleri suçlamak yerine süreci anlaması gerektiğini vurgularken, uyku düzenini desteklemek için şu önerilerde bulunuyor:
Uyumadan en az bir saat önce ekran ışıklarını azaltmak
Akşam saatlerinde kafein ve ağır yiyeceklerden kaçınmak
Gün içinde fiziksel hareketi artırmak
Odayı serin ve karanlık tutmak
Hafta boyunca mümkün olduğunca aynı uyku ve uyanma saatlerini korumak
“Bu Bir Sorun Değil, Doğal Bir Süreç”
Ergenlik döneminin beynin, hormonların ve duyguların yeniden şekillendiği bir süreç olduğunu belirten Meral Aslan, “Geç yatmak bir problem değil, bu büyük dönüşümün doğal bir parçası. Yetişkinlerin görevi kızmak değil, anlamak ve rehberlik etmektir” dedi.
