- Haberler
- Kültür Sanat
- Osmanlı'da Kadın Hakları ve Aile Yapısı Malatya Kayıtlarıyla Gün Yüzüne Çıktı
Osmanlı'da Kadın Hakları ve Aile Yapısı Malatya Kayıtlarıyla Gün Yüzüne Çıktı
Osmanlı Malatya'sında Kadın ve Aile Yapısı Arşiv Belgeleriyle Anlatıldı
Malatya Detay: Malatya Kent Konseyi Tarih ve Kültür Mirası Çalışma Grubu, Kasım ayı toplantısında İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yahya Başkan’ı ağırladı. Kent Konseyi Toplantı Salonu’nda düzenlenen program, Çalışma Grubu Temsilcisi Orhan Tuğrulca’nın açılış konuşmasıyla başladı.
Tuğrulca, tarih çalışmalarında siyasi tarihin çoğu zaman ön planda tutulduğunu, buna karşın toplumun sosyal yapısını yansıtan şer‘iyye sicilleri ve nüfus kayıtlarının yeterince değerlendirilmediğini belirterek, bu durumun Osmanlı tarihinin bütüncül bir şekilde anlaşılmasını güçleştirdiğini ifade etti.
Mahkeme Kayıtlarından Osmanlı Malatya’sında Kadın Profili
“Osmanlı Döneminde Malatya’da Mahkeme Kayıtlarında Kadın ve Aile” başlıklı sunumunda Prof. Dr. Yahya Başkan, şer‘iyye sicilleri, tereke ve vergi kayıtları üzerine yaptığı araştırmaların dikkat çekici sonuçlarını paylaştı. Başkan, Osmanlı Malatya’sında kadınların sosyal ve aile hayatına ilişkin belgelerde çok sayıda örneğin bulunduğunu belirterek sosyal tarih alanındaki boşluğa dikkat çekti.
Müslüman–Gayrimüslim Toplumsal Etkileşimi
Başkan, Nefise Hatun, Şahpaşa Hatun, Argunşah Hatun ve Naciye Hatun gibi kadınların mülk sahibi olduklarını ve mülklerini aktif şekilde yönettiklerini ifade etti. Gayrimüslim kadınların şer‘î mahkemelere başvurarak Müslüman bireyleri vekil tayin ettikleri; benzer şekilde Müslüman kadınların da gayrimüslimlere vekâlet verdiği örnekleri paylaşan Başkan, bunun Malatya’da güçlü bir toplumsal birlikte yaşam kültürünü gösterdiğini söyledi. Arapgir’e ait bir belgede iki Müslüman kadının İstanbul’daki mülkleri için Ermeni şahısları vekil tayin etmesinin bu iç içe geçmiş yapıya örnek olduğunu belirtti.
Kadınların Sosyal ve Ekonomik Hayattaki Aktif Rolü
Başkan, Artin kızı Sare’nin Müslüman komşusuna borç vermesi ve alacağını mahkeme yoluyla tahsil etmesi gibi kayıtların, toplumda karşılıklı güveni gösteren önemli belgeler olduğunu vurguladı. Osmanlı’da kadınların sanıldığından çok daha aktif bir sosyal hayata sahip olduğunun altını çizen Başkan, kadınların vakıf, cami ve medrese gibi yapılarda mütevelli heyetlerinde görev aldığını söyledi. Söğütlü Cami’nin mütevelli heyetinde yer alan Mehmet Bey kızı Fatıma bu örneklerden biri olarak aktarıldı.
Boşanma oranlarının oldukça düşük olduğunu belirten Başkan, bazı boşanmaların ise kadınların talebiyle gerçekleştiğini ifade etti. Yaygın olduğu düşünülen çok eşliliğin, nüfus ve mahkeme verilerine göre Osmanlı Malatya’sında nadir görüldüğünü, hâkim aile modelinin tek eşlilik olduğunu söyledi.
“Arşivlerin Yüzde 20’si Okunabildi”
Programın katılımcılarından Prof. Dr. Mehmet Karagöz ise Osmanlı arşivlerinin henüz yaklaşık yüzde 20’sinin okunabildiğini belirterek, ilerleyen çalışmalarla tarihimize dair daha kapsamlı değerlendirmelerin yapılabileceğini söyledi.
Yoğun ilgi gören program, soru-cevap bölümünün ardından tamamlandı.
Bakmadan Geçme
