Bitkisel Ürünler Güvenli Midir?

BİTKİSEL ÜRÜNLER GÜVENLİ MİDİR?

Son yıllarda sağlığına dikkat eden hemen herkesin ortak sorusu şu: “Bitkisel destekler gerçekten güvenli mi?”

Kimi insanlar için bitkiler adeta mucize gibi görülüyor; kimileri ise çekimser yaklaşmayı tercih ediyor. Aslında her iki taraf da haklı. Çünkü bitkisel destekler, doğru kullanıldığında büyük fayda sağlar; yanlış kullanıldığında ise ilaçlar kadar riskli olabilir.

Gelip birlikte yakından bakalım…

“Doğal” kelimesi neden yanıltıyor?
Toplumumuzda doğal olanın zararsız olduğu yönünde güçlü bir algı var.

Bitki çayı içtiğimizde, bir kapsül aldığımızda veya aktardan bir karışım hazırlattığımızda, bunun vücudumuzda ciddi etkiler oluşturabileceğini  çoğu zaman düşünmeyiz.

Oysa bitkiler; alkaloidler, flavonoidler, uçucu yağlar, glikozitler gibi biyolojik olarak aktif bileşenler içerir. Bu maddeler, tıpkı ilaçlar gibi metabolizmamızda değişikliklere yol açabilir.

Aspirin, morfin, atropin, digoksin gibi birçok modern ilacın kökeni zaten bitkilerdir. İlaç etken maddesi olarak kullanılırlar.
Bu nedenle “bitkisel” demek “masum” demek değildir.

Bitkisel ürünlerde karşılaşılan riskler nelerdir?

Bitkisel desteklerle ilgili riskler çoğu zaman görünmezdir, bu yüzden toplumda farkındalık oluşturmak çok önemli.

İşte en sık karşılaştığımız tehlikeler:

1. Yanlış doz ve yanlış kullanım

Bir bitki düşük dozda faydalıyken yüksek dozda toksik olabilir.
Örnekler; 
Adaçayı fazla içildiğinde nöbet riskini artırabilir.

Isırgan fazla tüketildiğinde böbrek yükü oluşturabilir.

Zerdeçal yüksek dozda mideyi tahriş edebilir.

Güzel Avrat otu;  içerisinde atropin etken maddesi olduğu için bilinçsiz  kullanım sonucu  kalp hızını arttırır yada öldürücü  ritim bozukluklarına sebep olabilir.

Bu yüzden bitkisel ürünlerde “doz” kavramı en az ilaçlar kadar önemlidir.

2. İlaçlarla etkileşim

Bu konu en kritik başlıklardan biridir.
Birçok bitki, özellikle kronik ilaç kullanan kişilerde ciddi etkileşimlere yol açabilir.

Örneğin;
Sarı kantaron ; antidepresan, kan sulandırıcı, tiroid ilaçları, doğum kontrol haplarıyla etkileşir.

Ginkgo biloba ;  kan sulandırıcılarla birlikte tehlikeli kanamalara yol açabilir.

Yeşil çay ekstraktı ;  bazı tansiyon ilaçlarının etkisini azaltabilir.

Bu nedenle ilaç kullananların “bunu da alayım, doğal zaten” demesi büyük bir hata olur.

3. Kalite problemi : ağır metal, küf, yanlış bitki

Piyasanın en ciddi sorunlarından birisi  budur.

Bilimsel analizlerde bazı bitkisel kapsüllerde ;

Kurşun, Arsenik, Aflatoksin (küf zehiri), Boya ve dolgu maddeleri, etiket dışında farklı bitki türleri gibi ciddi problemler tespit edilmiştir.

Aktardan alınan “karışımlar” riskli olabilir. Çünkü çoğu zaman içerik, doz ve kalite kontrolü bilinmez. Ancak kontrolü yapılmışsa sorun olmaz.

Kimler bitkisel destek kullanırken daha dikkatli olmalı?

Aslında herkes bilinçli kullanmalı..

Ama bazı gruplarda risk çok daha yüksek :
✓ Hamileler ve emziren anneler
✓ Tiroid hastaları
✓ Hipertansiyon veya kalp hastalığı olanlar
✓ Böbrek veya karaciğer problemi yaşayanlar
✓ Kan sulandırıcı veya antidepresan kullananlar
✓ Menopoz dönemindeki kadınlar
✓ Çocuklar ve yaşlılar
Bu gruplar bitkisel ürünleri mutlaka bir hekim veya uzman görüşüyle kullanmalıdır.

Bitkilerin gerçek gücü ;  Bilimle birleştiğinde güçlüdür.

Elbette bitkiler sadece riskten ibaret değil. Faydası  da  çoktur.

Doğanın sunduğu şifa hazinesi çok büyüktür.

Örneğin; 
Zerdeçalın kurkumin içeriği güçlü bir antiinflamatuardır.

Zencefil mide sağlığı için çok değerlidir.

Kekik, adaçayı ve nane uçucu yağları antimikrobiyal özellik taşır.

Propolis, bağışıklığı destekleyen fenolik bileşenlerden zengindir.

Rezene gaz, şişkinlik ve sindirim sorunlarında etkilidir.

Çörekotu içindeki timokinon etken maddesi ile   mucize bir bitkidir .

Ihlamur soğuk kış aylarında  nezle ve gribe destek bir bitkidir.

“Bu arada hatırlatmak isterim; bitki çaylarını kaynatmak yerine mutlaka demleme yöntemiyle hazırlayın ve günde 1–2 fincandan fazlasını tüketmeyin.”

Bitkiler gerçekten güçlü desteklerdir.

Ama doğru bilgi, doğru doz ve uzman görüşüyle..

Bitkisel ürün alırken nelere dikkat etmeliyiz?

Okuyucularım için çok önemli bir liste oluşturdum.

1. Ürün ruhsatlı mı?
2. Marka güvenilir mi?
3. Bitkinin Latince  ismi etikette yazıyor mu?
4. Standartize ekstrakt mı?
5. Uygun doz belirtilmiş mi?
6. Katkı maddesi var mı?
7. Hastalığınız ve kullandığınız ilaçlar göz önüne alındı mı?
8. “Karışım” ürünlerden kaçının.
9. İnternetten  alınan ürünlere de çok dikkat edin.

Bitkisel ürünler ilaç değildir ama ilaç gibi ciddiyet ister.

Son söz

Şifayı bilerek kullanmak gerekir.

Bitkisel destekler, insanlık tarihi boyunca şifa kaynağı olmuştur. Bugün modern tıbbın yanında tamamlayıcı bir güç olarak hâlâ çok değerlidir. Ancak bilinçsiz kullanım; karaciğer toksisitesinden ,  kalp ritim bozukluklarına kadar ciddi sonuçlara yol açabilir.

Doğaya güvenelim, ama bilgiyle birlikte güvenelim. Bilinçsizce değil..

Unutmayalım:
Her bitki iyi gelir ama her bitki herkese iyi gelmez.
Sağlık, kulaktan dolma önerilerle değil, bilimle korunur.

Sağlıcakla kalın..

Uzm Biyolog Meral ASLAN 
Sağlık Koçu, Fitoterapist, Araştırmacı - Yazar