TEMİZLİK Mİ? ZEHİR Mİ?
Meral ASLAN
TEMİZLİK Mİ? ZEHİR Mİ?
Uçucu Kimyasallar ve Fark Etmeden Soluduğumuz Tehlike !
Geçtiğimiz günlerde hepimizi derinden sarsan bir olay yaşandı. Almanya’dan tatile gelen Böcek Ailesi, konakladıkları yerde alüminyum fosfitle yapılan böcek ilaçlaması sonucu açığa çıkan fosfin gazına maruz kalarak hayatını kaybetti. Kapalı alanlarda kullanımı yasak olan bu kimyasal, kısa sürede bir ailenin yaşamını söndürdü. Allah rahmet eylesin; geride kalanlara sabır diliyorum.
Bu acı olay bize bir gerçeği yeniden hatırlatıyor: Kimyasallar doğru kullanılmadığında,görünmez ama ölümcül bir tehlikeye dönüşebiliyor.
Temizlik Ürünleri: Yaşam alanlarımızdaki Sessiz Tehlike
Modern yaşam bize renkli şişeler, yoğun kokular, bol köpüklü deterjanlar sundu.
Reklamlar “daha güçlü, daha parlak, daha hızlı temizleyen” ürünleri öne çıkardı.
Ama unuttuğumuz bir gerçek var:
Bir ürün ne kadar güçlü ise, içindeki kimyasal yük de o kadar fazladır.
Sıklıkla kullandığımız temizlik ürünleri ve içindeki bileşenler şunlardır:
Klor ve Çamaşır suyu türevleri: Çamaşır suyu, banyo-WC temizleyici, yüzey dezenfektanı
Amonyak: Cam temizleyici, yağ çözücü, fırın temizleyici
Kostik (Sodyum hidroksit): Lavabo açıcı, davlumbaz/fırın temizleyici, ağır yağ sökücü
SLS (Sodium Lauryl Sulfate) : Şampuan, duş jeli, sıvı sabun, bulaşık deterjanı, diş macunu
Fenoller: Dezenfektanlar, yer temizleyiciler, antiseptikler
Sentetik parfümler: Deterjanlar, yumuşatıcılar, oda spreyleri, kişisel bakım ürünlerinin çoğu
Bu maddeler solunduğunda veya cilt yoluyla emildiğinde toksik etki gösterebilir.
Bugün birçok evde gördüğümüz tablo ise düşündürücü:
• Çamaşır suyu ve tuz ruhu ( kireç sökücü) birlikte kullanılıyor. Ortaya çıkan gaz alüminyum fosfit kadar hızlı öldürmese de solunum yollarını tahriş eder, akciğerlere zarar verir ve uzun vadede hayati risk oluşturabilir.
• Ortam güzel koksun diye sürekli oda spreyleri sıkılıyor.
• Her yüzey için ayrı ayrı kimyasal ürünler kullanılıyor.
• Daha iyi temizlendiği sanılarak gereğinden fazla deterjan tüketiliyor.
Kimyasal yük arttıkça vücudun karşılaştığı risk de artıyor.
En çok etkilenenler ise çocuklar, yaşlılar, hamileler, alerjik ve astımlı bireyler.
Anne karnındaki bebekler ise açık ara en savunmasız grup…
Peki Neden Bu Kadar Tehlikeli?
Kapalı ortamlarda kullanılan temizlik ürünleri, uçucu bileşiklerini hızla havaya verir.
Solunum yoluyla kana karışan bu maddeler:
Göz ve cilt tahrişi
Migren ve baş ağrısı
Astım ataklarında artış
Hormon dengesi bozuklukları
Kronik yorgunluk
Egzama ve alerjik reaksiyonlar
gibi sorunlara yol açabilir.
En riskli durum ise çamaşır suyu ile asitli temizleyicilerin karıştırılmasıdır.
Bu karışım klor gazı açığa çıkarır ve birkaç dakika solunması bile solunum yetmezliğine neden olabilir.
Temizlik Sağlığı Korumalı, Tehlikeye Atmamalı
Temizlik yaparken evimizin mis gibi koktuğunu düşünürken aslında fark etmeden soluduğumuz havayı kirletiyor olabiliriz.
Temiz görünen yüzeyler sağlığı değil bazen kimyasal yükü taşıyor.
Unutmamız gereken algı:
“Çok deterjan , çok temizlik” değildir.
Tam aksine, çok deterjan , çok kimyasal maruziyet demektir.
Peki Ne Yapabiliriz?
• Etiket okuyalım.
Klor, amonyak, SLS, yoğun parfüm içeren ürünleri dikkatle kullanalım.
Özellikle kişisel temizlik ve bakım ürünlerinde daha dikkatli etiket okumak gerekir.
• Kimyasalları birbirine karıştırmayalım.
Zehirlenme vakalarının önemli kısmı yanlış karışımdan çıkar.
• Doğal alternatiflere yönelmek mümkün. Sirke, karbonat, arap sabunu çoğu yüzey için yeterlidir.
• Havalandırma şart.
Kapalı ve sıcak alanlarda yoğun kimyasal kullanmayalım. Sauna , hamam, banyo gibi alanlarda kimyasalların uçucu gazları çok daha toksiktir.
• Eldiven ve maske kullanın. Eldiven ve maske kimyasallarla temas ve solunumu azaltır.
• Sprey ürünleri azaltalım.
Çünkü sprey ürünlerin akciğere ulaşma hızları çok yüksektir.
• Çocuklardan uzak tutalım.
Ufak bir temas bile çocuklarda büyük risk oluşturabilir.
Kısacası;
Böcek Ailesi’nin yaşadığı acı olay bize yeniden hatırlattı:
Kimyasallar hafife alınmamalıdır.
Bizler çoğu zaman farkında olmadan temizlik uğruna sağlığımızı hatta hayatımızı tehlikeye atıyoruz.
Oysa temizlik, sağlığın düşmanı değil dostu olmalıdır.
Riskin çoğu ; kimyasaldan değil, bilinçsiz kullanımdan doğar.
Az kimyasal, çok farkındalık, bilinçli kullanım
Sağlığımız, ailemiz ve geleceğimiz için…
Sağlıcakla kalın
Uzm. Biyolog Meral ASLAN
Sağlık Koçu, Fitoterapist, Araştırmacı-Yazar
